Bint

Primaire gegevens 

Ferdinand Bordewijk, Bint, De Gemeenschap, Utrecht, 1934 

 

Samenvatting 

Als nieuwe leraar wordt De Bree aangenomen op een middelbare school. Aan het hoofd van de school staat directeur Bint. Volgens Bint sluit het onderwijssysteem slecht aan op de eisen van de maatschappij. Voor een betere aansluiting is hij van mening dat het onderwijssysteem moet veranderen. 
Op deze school heerst dan ook een stalen tucht, die vijf jaar eerder is ingevoerd. Een ‘product’ van deze tucht is klas 4D (‘de hel’). Bint: “Die klas is uniek. Zo een heb ik er nog nooit kunnen vormen, voor deze.” De Bree denkt dat hij mentaal en fysiek sterker is dan de klas en verklaart hen de oorlog “zonder ophouden, het hele schooljaar door”. 
De voorgaande leraar van de ‘de hel’ is er weggepest. De Bree past zich, net als alle andere leraren, al snel aan het systeem van Bint aan. Hij laat leerlingen op zaterdag terugkomen en kleineert hen. 
Na ontvangst van een slecht kerstrapport pleegt de leerling Van Beek zelfmoord. Bint wist dit van tevoren, maar nam geen maatregelen. Er ontstaat oproer onder de leerlingen, maar ‘de hel’ rekent daarmee af, geïnstrueerd door Bint. 
Tijdens een schoolreis worden twee leerlingen door een medeleerlingen zwaar afgestraft, omdat ze, tegen de instructies in, hun eigen gang gaan. 
Aan het einde van het schooljaar besluit De Bree toch les te blijven geven. Na de vakantie hoort hij dat Bint ontslag heeft genomen. Hij heeft zich het incident met Van Beek toch meer aangetrokken dan De Bree dacht. Hierdoor blijkt dat Bint niet opgewassen was tegen zijn eigen onderwijssysteem. 
 

Personages  

Historicus De Bree is de hoofdpersoon van Bint. Hoewel Bint degene is die alles en iedereen in zijn omgeving beïnvloedt, worden de gedachtegangen, woorden en daden van De Bree gevolgd. De Bree denkt hetzelfde als Bint, maar is duidelijk zijn mindere. De ontwikkeling die hij doormaakt lijkt minimaal: De Bree is en blijft een volgeling, een ‘leerling’ van Bint, maar aan het einde van het verhaal is hij Bints zwakte te weten gekomen. Daarmee is er een barst ontstaan in het beeld van de onaantastbaarheid van deze rector en lijkt De Bree een illusie armer. De Bree is een worstelende figuur, niet alleen met zijn werk, maar ook in zijn privéleven. Hij wil graag ongenaakbaar zijn waar het gaat om liefde voor vrouwen en seksualiteit, maar moet meermaals erkennen dat hij toch niet van steen is. Als hij hoort dat Bint ontslag heeft genomen gaat hij als een aangeslagen discipel naar diens huis. Het doel van zijn bezoek lijkt op een (tevergeefs) bedelen om een persoonlijke boodschap van Bint aan De Bree. Toch gaat De Bree op voor een tweede jaar aan de school, volhardend in de geest van Bint. 

Dat de roman genoemd is naar het personage Bint is logisch. Deze wilskrachtige figuur zet immers zijn stempel op de gehele school: leraren zowel als leerlingen. Heel lang blijft Bint zelf onaantastbaar: zo kortaf als mogelijk deelt hij zijn orders uit. Bint vraagt niet, hij eist en geeft bevelen. Hij dwingt en manipuleert zijn personeel op spottende wijze: ‘We hebben vijf minuten gekeuveld over één leerling. Hoelang over wie volgen?’ (p. 98). In heel zijn wezen en handelen lijkt Bint een soort veldheer met slechts één missie waarvoor alles moet wijken wat daarmee niet strookt. Zijn eigen gekozen ontslag komt dan ook als een verrassing. 

Andere personages komen amper uit de verf, zowel collega’s als leerlingen. Van de laatsten springen met name Van Beek en Jérôme Fléau eruit, de eerste omdat die het moeilijk heeft thuis en uit pure wanhoop met zelfmoord dreigt als hij niet overgaat, en de tweede omdat die wordt omschreven als een meisjesachtige jongen met een voornaam handschrift en voor wie Bint zijn corps waarschuwt, omdat hij een ‘onruststoker’ (p. 98) is. 

 

Perspectief 

Het verhaal is vanuit twee verschillende perspectieven geschreven. Het verhaal wordt vanuit het hij-perspectief vanuit het standpunt van zowel Bint als meneer Van Bree geschreven. Vanuit deze twee personages komt er één verhaallijn en deze verhaallijn laat het verhaal vanuit het perspectief van meneer van Bree zien. 

Onderstaand een quote die het gebruikte perspectief illustreert. Deze quote is vanuit het perspectief van meneer Van Bree geschreven. 

'Nog eer hij thuis was wist De Bree dat hij niet tevreden was met zichzelf. Moest hij voor die andere aspiraties deze enige school laten gaan? Het voornemen om maar één jaar te blijven was een lintworm die zich in hem had vastgezet.' - blz. 107 

 

Setting 

Het verhaal speelt zich af in een schoolgebouw in Rotterdam. De school heeft een erg belangrijke functie in het verhaal, omdat meneer De Bree docent is op deze school. Aangezien hij nog nooit eerder docent geweest is, staat zijn hele leven ineens in het teken van lesgeven.  
Naast de school, speelt het verhaal zich nog in Brabant en België en Frankrijk af. De leerlingen gaan dan samen met de docenten op schoolreisje naar Frankrijk.  

Het verhaal speelt zich af omstreeks 1934. Dit is een tijd waarin armoede een erg grote rol speelde in Nederland. Vanuit het verhaal komt dit ook op verschillende manieren in het boek naar voren. De conciërge en schoonmaakster van de school worden bijvoorbeeld in het verhaal ontslagen. Na hun ontslag hebben ze nog nauwelijks geld, waardoor ze aan de deur bij mensen moeten gaan bedelen. Op meerdere manieren wordt er dus een nadruk op de armoede in die tijd gelegd. 
Naast armoede, komt het opkomende nationalisme ook sterk naar voren. De tijd waarin dit boek geschreven, kwam de ontwikkeling van het nationalisme sterk naar voren in Nederland. In principe vindt meneer De Bree dit een positieve ontwikkeling, maar hij wil zijn leerlingen ook meegeven dat ze altijd hun eigen mening mogen behouden. 

 

Chronologie 

Er komen geen verwijzingen naar het verleden of flashbacks in het verhaal voor, waardoor het verhaal op een chronologische manier geschreven is. Daarnaast wordt er geen gebruik gemaakt van grote tijdssprongen. 

De vertelde tijd is bijna een schooljaar. Dit is de tijd waarin meneer De Bree lesgeeft op een school. De roman begint op een sombere, winderige novemberochtend als De Bree zich als invaller meldt en eindigt bij het begin van het nieuwe schooljaar in september van het daaropvolgende jaar. Aan de periode tot en met de opstand na de kerstvakantie wordt relatief gezien de meeste aandacht besteed. Daarna springt het verhaal naar de paasvakantie, als er een fietstocht wordt gemaakt, naar het examen, de diploma-uitreiking en het begin van het nieuwe schooljaar. 

 

Motieven  

Een aantal motieven die bij dit boek horen zijn: Chaos, verwildering, school, dood, maatschappij, opstand, jeugd. 

Schuldgevoel 

Op school hebben Bint en meneer De Bree altijd gedaan alsof de dood van de leerling Van Beek niks gedaan heeft met de docenten en leerlingen. Als meneer De Bree na de zomervakantie weer op school komt en erachter komt dat Bint gestopt is als directeur, vraagt hij zich af wat de rede voor het stoppen is. Na een tijdje komt meneer de Bree erachter dat Bint als directeur gestopt is omdat hij het niet meer kon verdragen dat een leerling van hem zelfmoord gepleegd heeft. Dit is het moment waarop meneer De Bree door krijgt wat er ineens aan de hand is. Ook hij vindt het vreselijk wat er met de leerling gebeurd is. Waar hij eerst altijd zijn gevoelens negeerde, ziet hij nu ineens in wat er werkelijk gebeurd is. 

Maatschappijkritiek 

In de tijd dat meneer De Bree lesgeeft, vormt zich in Nederland een opkomend nationalisme. In principe vindt meneer De Bree dit een goede ontwikkeling, maar hij zit ook de nadelen van deze veranderingen. Hij wil zijn leerlingen meegeven dat ze altijd hun eigen mening mogen hebben in het leven. Hij vindt het ook erg belangrijk dat de leerlingen voor deze mening uitkomen. 

Zelfdoding/zelfmoord 

Zelfdoding/zelfmoord is een belangrijk motief in het verhaal. Een leerling van school, Van Beek, heeft gedreigd met het plegen van zelfmoord als hij een onvoldoende krijgt van de schoolleiding. Omdat Van Beek volgens het docententeam onvoldoende prestaties getoond heeft, krijgt hij ondanks zijn dreigement toch een onvoldoende. Uiteindelijk houdt Van Beek zich aan zijn woord en pleegt hij zelfmoord. Doordat Bint aan het einde van het schooljaar nog steeds met de zelfmoord van Van Beek worstelt, stopt hij als directeur bij de middelbare school. De dood van een leerling Van Beek leidt er dus toe dat Bint stopt als directeur. 

 

Schrijfstijl 

Wat opvalt aan de strakke schrijfstijl van Bordewijk, is dat hij erg korte zinnen gebruikt. Hierdoor lijkt het alsof het verhaal erg onpersoonlijk geschreven is. Als je als lezer een tijdje doorleest, wen je aan de schrijfstijl waardoor het verhaal makkelijker te lezen is. 

Daarnaast worden er erg veel details gebruikt die het verhaal beeldend maken. 

Heb je het idee dat je door het maken van deze opdracht de belangrijkste elementen van je boek hebt onderzocht? Of zijn er belangrijke elementen buiten beschouwing gebleven?   

Voor mijn gevoel heb ik met behulp van de opdrachten, het boek goed kunnen analyseren. De belangrijkste elementen zijn in ieder geval besproken, maar het kan best zijn dat ik er een paar over het hoofd heb gezien. Dat kan komen doordat ze een kleinere bijrol in het verhaal hadden dan de andere elementen. 

 

Thematiek 

School- en studentenleven is het thema van dit verhaal. Meneer De Bree maakt zijn debuut als docent Nederlands op een middelbare school. Hij moet gelijk de meest beruchte klas, 4D, lesgeven. Onder zijn strenge regime blijken de leerlingen erg goed te presteren. Meneer De Bree krijgt zelfs ontzettend veel lol in les geven en vindt het heerlijk dat zijn hele leven in het teken staat van school. Daarnaast vindt hij het mooi om de kinderen dingen mee te geven waar ze later nog wat aan hebben. 

 

Beleving   

Wat heb je door je boek en/of deze opdracht geleerd?    

 Aangezien het verhaal uit 1934 komt, wist ik van tevoren niet wat ik kon verwachten. Ik had persoonlijk verwacht dat het verhaal een hele ouderwetse schrijfstijl zou hebben, waardoor het verhaal moeilijk te lezen was. Toch is dit niet waar. De schrijfstijl is anders dan de huidige manier van schrijven, maar toch vond ik het een erg prettig boek om te lezen. 

Mening  

Het verhaal zelf is interessant opgeschreven, waardoor de aandacht van de lezer bij het verhaal blijft. Daarnaast is het verhaal niet zo heel erg moeilijk, waardoor het makkelijk te begrijpen is. Al met al vond ik het een leuk boek om te lezen.   

Wat zegt je mening over jou?   

Dat ik van makkelijke boeken houd, vooral als je ze een interessant verhaal hebben.